Điều lệ Liên minh Hợp tác xã Việt Nam (sau đây gọi tắt là Điều lệ sửa đổi) do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam thông qua, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1328/QĐ-TTg ngày 23/7/2021, thay thế Điều lệ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 105/QĐ-TTg ngày 24/01/2017 (Điều lệ cũ) và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 27/7/2021.
Điều lệ (sửa đổi) Liên minh HTX Việt Nam gồm phần mở đầu, 8 chương, 29 điều; tăng 2 điều so với Điều lệ hiện hành; trong đó, chuyển 1 chương về Ủy ban Kiểm tra thành một điều; bổ sung 1 chương về Liên minh HTX cấp tỉnh. Điều lệ (sửa đổi) gồm: Chương I: Quy định chung (5 điều); Chương II: Chức năng, nhiệm vụ (2 điều); Chương III: Thành viên (5 điều); Chương IV: Tổ chức hoạt động (9 điều); Chương V: Liên minh HTX cấp tỉnh (2 điều); Chương VI: Tài sản, tài chính (2 điều); Chương VII: Khen thưởng, kỷ luật (2 điều); Chương VIII: Điều khoản thi hành (02 điều).
Xin giới thiệu Điều lệ sửa đổi có 10 nội dung mới cơ bản. Đó là:Về nội dung, Điều lệ sửa đổi cơ bản kế thừa điều lệ cũ, chỉ sửa đổi những nội dung thật sự cần thiết trên cơ sở quán triệt cụ thể hóa quan điểm, chủ trương của Đảng tại Kết luận 70 của Bộ Chính trị, Kết Luận số 158 của Ban Bí thư, Luật HTX theo đúng chỉ đạo của Ban Bí thư trong Kết Luận số 78; đáp ứng yêu cầu củng cố, đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam trong tình hình mới.
1. Tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước về vai trò, vị trí của KTTT, HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng Xã Hội Chủ Nghĩa (Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội sửa đổi, Nghị Quyết Trung ương 5, khóa 9…) trong phần mở đầu của Điều lệ.
Cụ thể, Điều lệ sửa đổi đã khẳng định “KTTT cùng với kinh tế nhà nước ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân”.
2. Khẳng định rõ vai trò, vị trí của Liên minh HTX Việt Nam trong hệ thống Chính trị (thể chế hóa Kết luận 70 của Bộ Chính trị, Kết luận 158 của Ban Bí thư) tại Điều 2- Tôn chỉ, mục đích.
Cụ thể, Điều lệ sửa đổi xác định rõ Liên minh HTX Việt Nam là tổ chức “được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, giữ vai trò nòng cốt thúc đẩy phát triển KTTT, HTX, làm cầu nối giữa Đảng và Nhà nước với thành phần KTTT”.
3. Khẳng định, làm rõ tính hệ thống, thống nhất của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam từ trung ương đến địa phương trong tổ chức về nội dung, phương thức hoạt động; nội dung, hình thức và hiệu lực của Điều lệ. Những điều này được thể hiện rõ ở các quy định:
Thứ nhất ở Khoản 5, Điều 2 về nguyên tắc tổ chức, hoạt động – Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam gồm Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX cấp tỉnh tổ chức và hoạt động theo Điều lệ này.
Thứ hai ở điểm thứ 2 trong tiết h, Khoản 2, Điều 17. Cụ thể, xác định thường trực Liên minh HTX Việt Nam chỉ đạo, hướng dẫn, giám sát và tạo điều kiện cho hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh và thành viên.
Thứ ba ở Khoản 1, Khoản 2, Khoản 4, Khoản 7, Điều 22 trong tổ chức và hoạt động của Liên minh cấp tỉnh, được quy định riêng ở chương 5.
Cụ thể, Khoản 1, Điều 22 nói rõ Liên minh HTX các tỉnh được thành lập ở các tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương thuộc hệ thống Liên minh HTX Việt Nam chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của tỉnh ủy, thành ủy, sự quản lý của UBND cấp tỉnh và chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn của Liên minh HTX Việt Nam;
Khoản 2 xác định rõ tổ chức hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh thực hiện theo Điều lệ Liên minh HTX cấp tỉnh do chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt và nói rõ Điều lệ Liên minh HTX cấp tỉnh thống nhất về nội dung, hình thức, thực hiện hiệu lực thi hành của Điều lệ Liên minh HTX Việt Nam;
Khoản 4 nói rõ Liên minh HTX cấp tỉnh tổ chức Đại hội theo nhiệm kỳ Đại hội Liên minh HTX Việt Nam;
Khoản 7 nói Liên minh HTX cấp tỉnh báo cáo Liên minh HTX Việt Nam trước và sau khi bầu các chức danh như ủy viên Ban chấp hành, ủy viên Ban thường vụ, Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, ủy viên ủy ban kiếm tra, chủ nhiệm và các phó chủ nhiệm ủy ban kiểm tra.
4. Xác định trách nhiệm và mối quan hệ phối hợp giữa Liên minh HTX Việt Nam và cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức, hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh và xây dựng thực hiện các giải pháp chương trình, kế hoạch, chiến lược các đề án phát triển KTTT, HTX tại các tỉnh, thành phố. Điều này thể hiện rõ ở các quy định:
Một là, Khoản 5, Điều 2 – Nguyên tắc tổ chức và hoạt động;
Hai là, Khoản 2, Điều 7 – Nhiệm vụ của Liên minh HTX Việt Nam là phối hợp cùng cấp ủy các tỉnh tổ chức và hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh, xây dựng, thực hiện các giải pháp, chương trình, kế hoạch, đề án về phát triển KTTT, HTX các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
Ba là, tiết đ, Khoản 2, Điều 17 – Thường trực Liên minh HTX Việt Nam chủ trì, chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền cấp tỉnh để xây dựng, thực hiện kế hoạch, chương trình, đề án, dự án, giải pháp phát triển KTTT, HTX và phối hợp công tác tổ chức, hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh;
Bốn là, Khoản 1, Điều 22 – Tổ chức hoạt động của Liên minh HTX cấp tỉnh, thể hiện trong mối quan hệ giữa Liên minh HTX Việt Nam cấp ủy chính quyền địa phương. Đồng thời cũng thể hiện rõ tính thống nhất trong hệ thống Liên minh HTX Việt Nam.
5. Khẳng định rõ bản chất, bổn phận, sứ mệnh việc làm thường xuyên của Liên minh HTX Việt Nam. Đó là ngoài việc quy định chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thành viên tại Khoản 1 – Điều 6 như Điều lệ cũ thì trong Điều lệ mới này thêm chữ “chăm lo” ở Khoản 11 – Điều 7. Cụ thể: “Liên minh HTX Việt Nam đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền hợp pháp của các thành viên”.
6. Việc cung ứng “dịch vụ công” cho HTX tiếp tục được quy định và làm rõ hơn trong chức năng – một thuộc tính vốn có của Liên minh HTX Việt Nam (Khoản 4, Điều 6) và theo đó nhiệm vụ này được quy định ở phần nhiệm vụ của Liên minh HTX Việt Nam (Khoản 8 – Điều 7, nhiệm vụ của Liên minh HTX Việt Nam). Đó là tổ chức các dịch vụ công hỗ trợ cho kinh tế HTX như đào tạo bồi dưỡng, khoa học công nghệ, hỗ trợ tài chính tín dụng,…Trong đó có hoạt động kiểm định chất lượng hàng hóa của HTX theo quy định của pháp luật được bổ sung rõ.
7. Bổ sung, làm rõ hơn cơ chế thực hiện nhiệm vụ trong phát triển KTTT, HTX của Liên minh HTX Việt Nam về việc được các cấp có thấm quyền giao hoặc ủy nhiệm. Cụ thể ở Khoản 13- Điều 7, Liên minh HTX Việt Nam thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ phát triển KTTT, HTX do Đảng, nhà nước, chính phủ, thủ tướng chính phủ, các bộ ngành, cấp ủy chính quyền địa phương giao hoặc ủy nhiệm.
8. Có một chương riêng (chương V) quy định về Liên minh HTX cấp tỉnh thay cho 01 Điều trong Điều lệ cũ (Điều 20). Đó là quy định về vấn đề mang tính nguyên tắc về địa vị pháp lý, tổ chức, hoạt động, nhiệm kỳ Đại hội, nội dung Điều lệ, tài chính,… của Liên minh HTX tỉnh trên cơ sở quán triệt Kết luận 78 của Ban Bí thư, làm HTX cấp tỉnh ban hành phù hợp. Đồng thời quán triệt quan điểm chỉ đạo của Bộ chính trị tại Kết luận số 70 chính là tính thống nhất hệ thống.
9. Về thành viên có 03 điểm mới cơ bản:
Một là: Thêm 01 đối tượng thành viên của Liên minh HTX Việt Nam. Đó là “thành viên danh dự”, quy định tại Khoản 1, Điều 4, Điều 8 – Thành viên của Liên minh HTX Việt Nam.
Hai là: Thành viên chính thức, ngoài HTX, Liên minh HTX như Điều lệ cũ, Điều lệ mới bổ sung 03 đối tượng nữa là (Khoản 2, Điều 8): Tổ hợp tác - quan trọng, tiền đề để vận động phát triển thành HTX; Các tổ chức xã hội – nghề nghiệp đại diện các HTX theo lĩnh vực, ngành nghề liên quan đến KTTT, HTX; Các tổ chức kinh tế có hoạt động liên quan đến KTTT, HTX.
Ba là: Quy định rõ thành viên của Liên minh HTX cấp tỉnh đương nhiên là thành viên của Liên minh HTX Việt Nam mà không cần phải làm thủ tục gia nhập làm thành viên Liên minh HTX Việt Nam như Điều lệ cũ đã quy định.
Cụ thể, Khoản 5, Điều 8 – Thành viên Liên minh HTX Việt Nam quy định: “Thành viên của Liên minh HTX cấp tỉnh là thành viên của Liên minh HTX Việt Nam”.
10. Về ủy ban kiểm tra: có 5 điểm mới
Một là, Chủ nhiệm, Phó chủ nhiệm UBKT do Ban chấp hành bầu (Điều lệ cũ là do UBKT bầu) – Khoản 1, Điều 19.
Thứ hai, Việc bầu bổ sung, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ nhiệm, Phó chủ nhiệm, ủy viên UBKT giữa 2 kỳ Đại hội do Ban chấp hành Liên minh HTX Việt Nam quyết định (Khoản1, Điều 19).
Ba là, Bổ sung một số nhiệm vụ mới trong quan hệ với UBKT Liên minh HTX cấp tỉnh (tiết b, Khoản 2, Điều 19 – UBKT) như: Hướng dẫn, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra; Đôn đốc, tổng hợp báo cáo công tác kiểm tra; Phân công, phối hợp với UBKT Liên minh HTX cấp tỉnh trong việc thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích thành viên
Bốn là, Ngoài quy định việc đề xuất, kiến nghị Ban chấp hành, Ban thường vụ giải quyết đơn thư tố cáo, khiếu nại còn có trách nhiệm trực tiếp giải quyết đơn thư tố cáo, khiếu nại liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên (tiết đ, Khoản 2, Điều 19 – UBKT) và báo cáo với Ban chấp hành, Ban thường vụ.
Năm là, Quy định rõ về các cấp lãnh đạo, chỉ đạo với tổ chức và hoạt động của UBKT. Đó chính là Ban chấp hành và Ban thường vụ. Cụ thể, tại Khoản 3, Điều 19 – UBKT quy định: “UBKT chịu sự chỉ đạo của Ban chấp hành, Ban thường vụ Liên minh HTX Việt Nam”.
Ngoài ra, Điều lệ còn một số nội dung điều chỉnh về kết cấu bố cục các tiết, khoản; chỉnh sửa câu từ, ngữ nghĩa trong một số nội dung cũ để đảm bảo khoa học, logic, chặt chẽ, xúc tích, dễ hiểu, thể hiện rõ được bản chất vấn đề và đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
Trên đây là 10 điểm mới cơ bản trong Điều lệ Liên minh HTX Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1328/QĐ-TTg ngày 23/7/2021.
TBT